Gierzwaluw, zomergast die het moeilijk heeft

46

Tekst:  Roeleke Steentjes, bestuurslid stichting Hofvogels

Er zijn weinig vogelgeluiden die ik mij uit mijn vroege jeugd zo goed kan herinneren als het geluid van de gierzwaluw. Al wist ik toen nog niet dat het de gierzwaluw was. Het geluid, een snerpend schril ziiiirrrr of srie-srie-srie dat onophoudelijk tijdens de vlucht wordt geroepen, staat voor mij gelijk aan warme zomeravonden. In de straat waar ik woonde hoorde ik ze altijd als ik vooral ‘s avonds nog even buiten mocht spelen.

Gierzwaluwen ((apus apus ) zijn van oorsprong vogels die broeden op de rotsen. Ze komen bij ons dan ook alleen voor in steden en dorpen en zijn afhankelijk van hoge gebouwen. Onder dakpannen maken ze een eenvoudig nest van takjes met veel speeksel. Helaas verdwijnt er steeds meer nestgelegenheid voor de gierzwaluw door verbouw, afbraak en isolatie van hoge gebouwen. Ze kunnen geholpen worden door het aanbrengen van kunstnesten aan de buitenkant van deze gebouwen. Het is wel belangrijk om meerdere nesten bij elkaar te plaatsen omdat het koloniebroeders zijn.

De gierzwaluw is geen familie van de zwaluwen, al lijkt hij er veel op. Hij is groter dan de andere soorten en heeft een zwartgrijs verenkleed. Ze kunnen nauwelijks lopen omdat ze korte pootjes hebben en 4 naar voren gerichte tenen, als ze willen uitrusten haken ze de nagels van de poten aan een muur of wand en steunen daarbij op de vorkstaart.

De gierzwaluw een bijzondere vogel, een zomergast die helemaal vanuit het gebied tussen Mali en Congo naar Nederland komt om zich hier voort te planten. Ze komen vanaf eind april in Nederland aan.

Gierzwaluwen die niet broeden kunnen wel 10 maanden in de lucht blijven zonder aan land te komen. Ze voeden zich met insecten uit de lucht dat kunnen er tussen de 10.000 en 15.000 per dag zijn. Vocht krijgen ze via de insecten binnen, als het erg droog is kunnen ze heel laag gaan vliegen boven oppervlaktewater en scheppen ze water met hun snavel. Slapen doen ze zwevend op een hoogte tussen de 3 en de 5 km, ze verzamelen zich dan in groepen.

De gierzwaluw legt meestal 2 a 3 eieren ze broeden ongeveer 20 dagen na ongeveer 6 weken vliegen ze uit. De ouders voeden de jongen met een voedselbal die ze maken van insecten. Begin augustus vliegen ze weer terug naar Afrika, de jonge gierzwaluwen blijven 3 jaar in Afrika en keren dan pas terug naar Europa om zich voort te planten.

Ongeveer 40 jaar geleden vonden vrienden van ons een jonge gierzwaluw bij het zoutmuseum in Delden. Ze hebben de gierzwaluw gevoed met insecten en vers rundergehakt, als het één dag oud was weigerde de gierzwaluw om het te eten.

Op een gegeven moment wilde de jonge gierzwaluw niet meer eten dat heeft een paar dagen geduurd, ze hebben de gierzwaluw mee genomen naar buiten waar hij vrijwel direct de vleugels nam en nooit meer terug keerde. Achteraf is het weigeren van voedsel waarschijnlijk noodzakelijk geweest om het juiste gewicht te bereiken om te kunnen wegvliegen. Ik hoop dat we deze zomer vaak mogen genieten van het geluid van de gierzwaluwen.