Algemene toespraak 4-meiherdenking 2022

46

Hierbij de algemene tekst van de toespraak die vanavond is uitgesproken door verschillende bestuurders tijdens de 4-meiherdenkingen in de verschillende kernen van Hof van Twente.

Wat is het fijn dat we op een belangrijke dag als deze weer samen mogen zijn. Samen herdenken, samen stilstaan bij wat is gebeurd, samen twee minuten stil zijn ter nagedachtenis aan de mensen die zijn gestorven door het oorlogsgeweld. Door Corona was dit lange tijd niet mogelijk. En hoe mooi alle technologie ook is, we zijn dankbaar dat we elkaar nu toch weer in levende lijve kunnen zien. Voor een bemoedigend knikje, een arm om de schouder, een blik van herkenning heeft de digitale wereld toch nog steeds geen alternatief gevonden. Gelukkig maar, zou je haast zeggen.

In de Coronatijd maakten veel mensen voor het eerst mee hoe het is om niet vrij te zijn. Het verenigingsleven viel stil, feestjes en visites konden niet doorgaan, er was zelfs een avondklok. Voor de oudere generatie bracht met name die laatste maatregel pijnlijke herinneringen naar boven.

De tweedeling in de maatschappij was in die maanden voelbaar. Sommige mensen vergeleken de maatregelen om het virus te bestrijden met de onvrijheid in de oorlog, en op demonstraties durfden mensen zelfs een Jodenster te dragen. Alsof de offers die in de afgelopen jaren van mensen werden gevraagd ook maar in de verste verte te vergelijken waren met het gruwelijke lot dat de nazi’s voor miljoenen mensen in petto had.

Nee, we konden niet alles doen wat we wilden, maar we hadden nog steeds vrijheid van meningsuiting, onafhankelijke pers, recht van demonstratie. Iedereen die de oorlog heeft meegemaakt, zelf of uit verhalen van familieleden, weet dat dat in die zwarte jaren 4045 wel heel anders was. In die bange dagen waren ook in onze gemeente slachtoffers te betreuren. Omdat ze de moed hadden om op te staan tegen de bezetter. Omdat ze moesten vechten, of dwangarbeid verrichten, Omdat de nazi’s vonden dat ze er niet mochten zijn. Slachtoffers van systematische uitroeiing of van volstrekte willekeur.

Deze mensen, en vele honderden anderen, herdenken wij vanavond, met diep respect. Samen, zij aan zij, in vrijheid. Dankzij hen zijn wij nu vrij. Vrij om te denken, te praten, te leven. En om vandaag even stil te zijn, en te bedenken dat vrijheid helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Na de oorlog zeiden de leiders in Europa: dit nooit weer. Maar wie vandaag de dag naar het journaal kijkt moet de bittere constatering doen dat oorlog aan de orde van de dag is. Waar we in Europa decennia lang dachten dat zulke verschrikkingen hier niet meer konden voorkomen, gebeurt het nu toch, een dag rijden van ons vandaan. Ook aan deze slachtoffers denk ik straks.

Het is gemakkelijk om moedeloos te raken bij de beelden van stromen vluchtelingen, massagraven, de wreedheden van een heerser die niet te stoppen lijkt. Gelukkig zie ik in onze gemeente ook veel mensen die de machteloosheid weten om te zetten in medemenselijkheid. Door goederen naar getroffen gezinnen te brengen, door hun huis open te stellen, door als vrijwilliger te werken voor vluchtelingen. Als de wereld donker en bang is, zijn er altijd mensen die een lichtje laten schijnen.

Vandaag staan we stil bij het donker, het leed en de tranen. Maar morgen vieren we onze vrijheid, in de actuele wetenschap dat deze nooit vanzelfsprekend is. Moge dat besef u allemaal motiveren om het goede te doen. Samenleven begint met goed luisteren. Naar de verhalen uit het verleden, die op deze plek nog voelbaar zichtbaar zijn. Naar mensen die het roerend met je eens zijn, maar ook naar mensen met een totaal andere mening. Oordeel niet meteen als iemand wat anders vindt of voelt dan u. Verspreid geen haat via social media. Breng vrede op uw eigen vierkante meter.

Vandaag herdenken wij, en bezinnen we ons op wat vrijheid betekent. Samen, zij aan zij. Ik ben u dankbaar dat we dit weer samen kunnen doen.